Penodi Archesgob

Mae'r chwilio wedi dechrau am Archesgob nesaf Caergaint. Sut mae'r broses yn gweithio?

Bydd penodiad y person nesaf i arwain y Cymundeb Anglicanaidd - y 106fed - yn cymryd y rhan fwyaf o’r flwyddyn. Yn wahanol i broses recriwtio seciwlar, does neb yn gwneud cais i fod yn Archesgob Caergaint. Yn hytrach, ar ôl ymgynghoriad cyhoeddus llawn ac agored, gwahoddir ymgeiswyr i broses o ddirnadaeth a gweddi sy’n para mis. Mae hyn yn sicrhau bod yr enwebiad yn pwyso ar ddirnadaeth dan arweiniad Dduw, gan fod yn ddisgwylgar am ei ddarpariaeth a chydnabod ei eneiniad o’r person penodol i roi arweiniad.

Mae'r broses yn cael ei harwain gan Gomisiwn Enwebiadau'r Goron (CNC), a'i rôl yw canfod pwy y gallai Duw fod yn ei alw i'r weinidogaeth hanfodol hon. Ond mae'n dechrau ar lefel esgobaethol – yn yr achos hwn Caergaint – lle mae Pwyllgor Swydd Wag mewn Esgobaeth yn sefydlu Datganiad o Anghenion, fel ag y mae pob esgobaeth yn ei wneud wrth ystyried eu harweinydd ysbrydol nesaf.

Mae'r CNC yn cynnwys un deg saith o bobl. Dewisir tri ohonynt gan Esgobaeth Caergaint ei hun. Etholir chwech arall, a elwir yn aelodau Canolog, o blith aelodau Synod Cyffredinol Eglwys Loegr. Mae Archesgob Efrog a dau Esgob etholedig arall - un o Dalaith y De - yn llenwi'r llefydd sy'n weddill.

Hefyd, am y tro cyntaf, bydd pum aelod yn cynrychioli'r Cymundeb Anglicanaidd ehangach, un o bob un o bum rhanbarth byd-eang y Cymundeb - Affrica, America, y Dwyrain Canol ac Asia, Ynysoedd y De ac Ewrop. Yr aelod pleidleisio terfynol yw cadeirydd y CNC, ffigwr cyhoeddus y mae'n rhaid iddo fod yn aelod cymunol o Eglwys Loegr ac a benodir gan y Prif Weinidog.

Felly mae'n fater Seisnig i raddau helaeth, er gwaethaf y ffaith bod Archesgob Caergaint yn bennaeth ar y Cymundeb Anglicanaidd byd-eang. Nid oes gan unrhyw dalaith arall - yr Eglwys yng Nghymru yn gynwysedig - unrhyw fewnbwn uniongyrchol i'r broses er ei bod yn debygol y bydd ei llais yn cael ei chlywed fel rhan o ymgynghoriad cyhoeddus ehangach a gynhelir gan y CNC fel rhan o'u dirnadaeth.

Unwaith y bydd yr ymgynghoriadau wedi'u cwblhau, mae'r Comisiwn yn pleidleisio. Mae angen mwyafrif o ddwy ran o dair. Yna caiff yr ymgeisydd llwyddiannus ei enwebu i'r Prif Weinidog sy'n cyflwyno ei enw i'r Brenin, Goruchaf Lywodraethwr Eglwys Loegr, i'w gymeradwyo.

Ar ôl ei gymeradwyo, mae'r Archesgob newydd yn cael ei ethol yn ffurfiol gan Goleg y Canoniaid yng Nghadeirlan Caergaint a bydd seremoni Gonffyrmasiwn yn cael ei chynnal - yn yr hydref mwy na thebyg - i nodi dechrau gweinidogaeth newydd yr Archesgob.